Enkele meditatieoefeningen uit
"De Nieuwe Levenswandel - de
weg naar een actieve beoefening van het geestelijk leven" van Richard
Foster.
Oefening 1 ( Foster, pagina 32)
Deze oefening is bedoeld om de
gedachten tot rust te brengen. Het begint met concentratie op de ademhaling. Ik
citeer: "U gaat gemakkelijk zitten, en gaat letten op uw ademhaling.
Hierdoor wordt u zich meer bewust van de spanning in u. Haal diep adem, waarbij
u langzaam uw hoofd zo ver mogelijk achteruit beweegt. Dan ademt u uit, waarbij
u uw hoofd langzaam naar voren laat komen tot uw kin bijna op uw borst rust.
Doe dit enkele malen en bid daarbij in stilte een gebed als: 'Heer ik adem mijn
geestelijk apathie uit, en ik adem uw licht en leven in.' Dan wordt u van
binnen en van buiten stil. Richt uw aandacht dan op de in u wonende Christus. Als
uw aandacht gaat naar die brief die nog gedicteerd moet worden, of het raam dat
u moet zemen, 'adem' dit dan 'uit' in de armen van de Meester en adem zijn
goddelijke vrede in. Luister dan. Blijf de volgende momenten in volkomen stilte
zitten. Vraag nergens om. Laat de Heer gemeenschap oefenen met uw geest, u
liefhebben. Als er bepaalde indrukken komen is dat goed. Als ze niet komen is
dat ook goed."
Mijn commentaar. Concentratie op
de ademhaling. Het, op het ritme van de ademhaling, telkens herhalen van een
korte spreuk of gebed, ondersteund door lichaamsbewegingen. Dit
"gebed" werkt als een mantra. Het is een zogenaamde
ontledigingstechniek. Een techniek om jezelf, je denken, leeg te maken om
vervolgens passief te wacht op boodschappen van de andere kant. Kun je
overigens apathie uitademen? Kun je leven, licht en goddelijke vrede inademen?
Het is een techniek om jezelf stil te maken.
Oefening 2 (Foster, p. 33)
"Kies iets wat God
geschapen heeft: een boom, plant, vogel, blad, wolk en denk er iedere dag zorgvuldig
en biddend over na." De idee erachter is dat God onder meer zijn
schepping gebruikt om, ik citeer, "ons iets van zijn leven te geven."
Mijn commentaar. Natuurlijk
kunnen we iets van Gods grootheid en heerlijkheid in de natuur zien. Als we er
bij stilstaan dat God dat alles gemaakt heeft. Daar gaat het hier echter niet
om. Hier neemt men iets van de schepping en gaat er intensief over nadenken,
met als bedoeling dat je daardoor iets "van zijn leven" ontvangt. Het
gaat niet om de spontane verwondering over Gods grootheid in de schepping. Het
is een bewuste poging om via concentratie in de staat van contemplatie te komen
waarin God wordt ervaren.
Oefening 3 (Foster, p. 34,35)
De meditatie op een
schriftgedeelte.
"Neem een gebeurtenis
zoals de opstanding, of een gelijkenis, of enkele verzen, of zelfs één enkel
woord en laat het wortel in uw schieten. Probeer de ervaring mee te beleven, en
herinner u de aanmoediging van Ignatius van Loyola om daarbij al uw zintuigen
in te schakelen. Ruik de zee. Hoor het geklots van het water. Zie de schare.
Voel de zon op uw hoofd en de honger in uw maag. Proef het zout in de lucht.
Raak de zoom van zijn kleed aan. Francis de Sales heeft ons aangeraden: ' …
laat het mysterie waarover u wilt mediteren tot leven komen in uw verbeelding
alsof het werkelijk gebeurde in uw aanwezigheid. Als u bijvoorbeeld wilt
mediteren over onze Heer aan het kruis stelt u zich dan voor dat u op de
heulvel Golgotha staat, en dat u daar alles wat gedaan en gezegd werd op de dag
van het lijden van Jezus hoort en ziet.'
Als u het verhaal
binnentreedt, niet als passieve toeschouwer maar als actieve deelnemer, denk er
dan aan dat Jezus in het eeuwige Nu woont en niet gebonden is aan de tijd, en
dat daarom deze gebeurtenis van het verleden voor Hem een levende ervaring in
het heden is. Daarom kunt u werkelijk de levende Christus in deze
gebeurtenis ontmoeten, door zijn stem worden toegesproken, en aangeraakt worden
door zijn genezende kracht. Het kan meer zijn dan een oefening van uw
verbeelding; het kan echte confrontatie, een levende ontmoeting zijn. Jezus
Christus komt echt naar u toe"
Mijn commentaar. Kijk wat Foster
hier met de bijbel doet. Hij leest de bijbel niet op een rationele manier.
Rationeel dat wil zeggen dat je bij lezing afvraagt: wat staat er, wat betekent
het, hoe kan ik het toepassen op mijn eigen leven? Dat is de normale wijze om
met de Schrift om te gaan. Als we dit doen in afhankelijkheid van de Heilige
Geest zal Hij ons verstand openen zodat we de Schrift begrijpen en Hij zal wat
we lezen ook toepassen op ons leven. Foster wijst dit echter af. Op die manier
krijg je, volgens hem, geen ontmoeting met God, zo ontvang je geen genezing, zo
kan God je niet persoonlijk aanspreken. Hij wijst een andere weg. Hij schakelt
de fantasie in. We moeten de gebeurtenis meebeleven. Al onze zintuigen
inschakelen. De gebeurtenis tot leven laten komen in de verbeelding. Het
verhaal binnentreden als een actieve deelnemer. Dat is, volgens hem, meer dan
een verbeeldingsoefening. Het gevolg is, zo stelt hij, dat we een echte
ontmoeting met Christus krijgen, dat we zijn stem horen en aangeraakt worden
door zijn genezende kracht. Via de verbeelding wordt dus de echte Christus als
het ware opgeroepen. Hij neemt een bijbeltekst en gaat er dan een hele fantasie
omheen bouwen. Hij gebruikt de techniek van de visualisatie. Eigen fantasie
wordt vermengd met de bijbel. De bijbel kent niets van dit alles. Zijn theorie
over Jezus, die in het eeuwige Nu zou zijn, is niet meer dan een
"maffe" filosofische speculatie. Jezus laat zich niet oproepen in en
door verbeelding. Door je met dit soort onbijbelse technieken bezig te houden
geef je boze geesten de kans om zich als Jezus (een andere Jezus, 2 Kor.
11:4,14) aan je te presenteren.
Foster stelt ook nog: "De
innerlijke wereld van meditatie kunt u het beste binnengaan door de deur van de
verbeelding, de fantasie". "We moeten eenvoudigweg overtuigd
raken van het belang van het denken en het ervaringen opdoen in beelden"
Oefening 4 (Foster, p. 35,36)
De volgende meditatie heeft, zo
staat het in het boek, tot doel om tot een diepere innerlijke gemeenschap met
de Vader te brengen. "In uw gedachten stelt u zich voor dat u over een
prachtig bospad loopt. Neem rustig de tijd, en laat het geroezemoes van de
moderne grote stad verdreven worden door het geluid van ritselende bladeren en
koele beekjes. Nadat u een poosje hebt rondgekeken ondergaat u de gewaarwording
van degene die wandelt, niet van degene die observeert. Probeer de wind op uw
gezicht te voelen alsof hij al uw zorgen zachtjes wegblaast. Sta stil om de
schoonheid van bloemen en vogels te bewonderen. Als u in staat bent de aanblik
met al uw zintuigen te ondergaan loopt het pad uit op een prachtige groene
weide. Loop de wei binnen en zie de statige pijnbomen eromheen. Neem alles in u
op en ga dan op uw rug in het gras liggen en kijk naar de blauwe lucht en de
witte wolken. Geniet van wat u ziet en ruikt. Dank de Heer voor de schoonheid
ervan.
Na een poosje is er een diep
verlangen van binnen om voorbij de wolken op te stijgen. In gedachten staat u
uw geestelijk lichaam, stralend van licht, toe uit uw fysieke lichaam naar
buiten te komen. Kijk achterom zodat u uzelf daar in het gras kunt zien liggen
en verzeker uw lichaam dat u straks zult terugkomen. Stel u voor dat uw
geestelijke zelf, vol van bruisend leven, door de wolken omhooggaat. Zie hoe uw
fysieke lichaam, de wei, en het bos kleiner worden naarmate u verder opstijgt.
Ga dieper de ruimte in totdat er niets meer is dan de warme tegenwoordigheid
van de eeuwige Schepper. Rust in zijn tegenwoordigheid. Luister stil, verwacht
het onverwachte. Sla nauwkeurig acht op instructies als die worden gegeven. Als
u wat ervaring hebt opgedaan zult u in staat zijn te onderscheiden tussen
alleen maar menselijke gedachten die in uw bewustzijn opkomen en de Ware Geest
die tot uw hart spreekt.
Verbaas u niet als de
instructie verschrikkelijk praktisch is en helemaal niet 'geestelijk' lijkt te
zijn. Wees niet teleurgesteld als er geen woorden komen; als goede vrienden
geniet u in stilte van elkaars gezelschap. Wanneer u weg moet gaan bedankt u de
Heer hardop voor zijn goedheid en keert u terug naar de weide. Wandel met
blijdschap terug langs het pad totdat u vol nieuw leven en energie weer thuis
bent."
Mijn commentaar. De technische
term voor de hierboven beschreven techniek is geleide fantasie. Van dit
gebruik is geen spoor in de bijbel te vinden. Foster denkt werkelijk dat God
zich door dit soort fantasieën laat manipuleren en dat er werkelijk een
ontmoeting met God door ontstaat. Het enige wat zich afspeelt is een psychisch
proces, wat een psychische ervaring bewerkt, maar ook deze techniek opent de
geest van de mensen die zich er mee bezighouden weer voor boodschappen van de
andere kant, uit demonische bron. Deze oefening is in werkelijkheid een oefening
in het contact zoeken met boze geesten. Met boze geesten die zich voordoen als
Jezus, als de Heilige Geest, als God. Bedenk dat deze oefening door Foster
speciaal bedoeld is om "u tot een diepere innerlijke gemeenschap met
God te brengen."
Uit de vier hierboven beschreven
oefeningen is duidelijk dat het begrip meditatie in de mystiek heel wat anders
betekent dan een argeloze toeschouwer zou vermoeden. Het is heel wat anders als
het, in alle rust, op rationele wijze, overpeinzen, overdenken, van een
schriftgedeelte. De bijbel spoort aan om het woord van God te overpeinzen. Zie
b.v. Jozua 1:8. Dat is echter een rationele bezigheid, gericht op het
nauwkeurig toepassen van het Woord van God. ".. overpeins het .. opdat
gij nauwgezet handelt overeenkomstig alles wat daarin geschreven is ..."
Als je zo op rationele wijze met de bijbel bezig bent zal de Heilige Geest je
verstand openen zodat je de bijbel begrijpt (Lucas 24:45, Efeze 1:17,18, Psalm
119:18) De bijbel is het zwaard van de Geest (Efeze 6:17). De Geest gebruikt
het woord. Bij de mystici, en dat geldt ook voor zogenaamde
"evangelische" mystici als Forster, is meditatie een
concentratietechniek, bedoeld om je in een staat van "contemplatie te
brengen, waarin je op directe wijze God ervaart. Een methode om de innerlijke
wereld binnen te treden en te ervaren. Een methode om stil te worden, om
innerlijke leiding en boodschappen uit de andere wereld te krijgen. Meditatie
volgens de bijbel is het, in alle rust, overdenken van Gods woord. Nadenken
over wat er staat, wat het betekent, nadenken hoe het toe te passen op je
leven, wat het voor jou betekent.
Niet alleen het woord meditatie
maar ook het begrip contemplatie wordt heel anders als in het normale
spraakgebruik ingevuld. In de staat van contemplatie ben je in een andere
wereld.
In de oosterse religies wordt
meditatie gebruikt als techniek om jezelf te ontledigen, om jezelf leeg te
maken. Dat kun je op allerlei manieren doen. Bijvoorbeeld door je op een punt
te concentreren, door het herhalen van een zin of lied (een mantra). Dit is
bijbels gezien zeer gevaarlijk. In de bijbel worden we juist opgeroepen om ons
verstand te gebruiken (1 Kor. 14:20 ; Matth. 22:37). Om waakzaam te zijn, om te
toetsen (1 Joh. 4:1 ; 1 Thess. 5:1 , 1 Kor 16:13). Passiviteit is de
invalspoort voor boze geesten.
Er worden naast de meditatie (de
concentratieoefeningen) nog andere middelen gebruikt om in de gewenste
contemplatieve staat te komen. In feite zijn het allemaal trancemiddelen.
Net zoals je via sommige soorten popmuziek, via drugs en via hypnose in een
veranderde staat van bewustzijn, in een trance, kan komen, kan dat ook met dit
soort methoden.