De 'emerging church' beweging - een overzicht en beoordeling

 

1. De emerging church komt er aan

 

De laatste zeer krachtige trend die in de Verenigde Staten opkomt is de 'emerging church'. Het is na het marketingchristendom en het contemplatieve christendom  'the next big thing', de volgende grote zaak. Het is een beweging en geen strakke organisatie

 

De emerging church is ontstaan in de jaren negentig van de vorige eeuw en is nauw verbonden met het contemplatieve christendom, maar valt er niet volledig mee samen.

 

Enkele invloedrijke leiders zijn Brian Mclaren, Dan Kimball, Erwin McManus, Doug Pagitt, Steve Chalke, Rob Bell, Mike Yaconelli en Leonard Sweet. U zult deze namen de komende tijd ongetwijfeld gaan tegenkomen.

 

2. De naam 'emerging church'

 

'Emerging church' betekent in het Nederlands "de opkomende kerk".

 

Het is dus een 'kerk' die ergens uit 'opkomt'. De emerging church komt voort uit de evangelische beweging. Als je de achtergrond van de invloedrijkste leiders van de beweging onderzoekt blijkt dat ze bijna allen uit traditioneel evangelische gemeenten of uit 'marketing' gemeenten, in de stijl van Rick Warren en Bill Hybels, komen.

 

De aanhangers van de emerging church noemen zich soms 'post-evangelical'. Post betekent 'voorbij'. Ze hebben, zo verklaren ze, het stadium van het 'evangelical zijn' achter zich gelaten en zijn verder gegaan met 'hun geestelijke reis'. Ze vinden dat de evangelicals zijn blijven steken in het verleden.

 

3. De basisfilosofie waar allen van uit gaan.

 

Er is binnen de beweging op een aantal gebieden verschil van inzicht. Toch is er eenheid. Het gemeenschappelijke van de emerging church is dat allen uitgaan van het postmoderne standpunt dat we niets absoluut zeker kunnen weten. In ieder geval verwerpen ze de zekerheid waarmee evangelische christenen tot voor kort het evangelie en andere bijbelse waarheden hebben verkondigd.

 

Sommigen binnen de beweging geven volmondig toe dat ze uitgaan van het postmodernisme. Anderen beweren dat ze een tussenpositie tussen modernisme en postmodernisme proberen in te nemen. Modernisme staat dan voor absoluut zeker zijn van je standpunten (noot 1) en postmodernisme staat voor onzeker zijn over alles. Maar als je goed naar hen luistert blijkt ook bij hen die een tussenpositie proberen in te nemen uiteindelijk niets echt zeker te zijn.

 

Het innemen van een tussenpositie is ook onzinnig. Je gelooft wat er letterlijk in de bijbel staat of je geloof het niet. Je gelooft dat Jezus is opgestaan uit de dood of je gelooft het niet. Je gelooft in de poel die brand van vuur en zwavel of je gelooft het niet. Hoe kun je in zulke dingen een middenpositie innemen? Geloven is immers zeker zijn. "Het geloof nu is de zekerheid der dingen die men hoopt, en het bewijs der dingen, die men niet ziet" (Hebr. 11:1). "Het geloof  .. is … zekerheid"

De idee dat we nergens zeker van kunnen zijn is volledig in strijd met het getuigenis van de bijbel. Nergens vinden we bij de profeten van het Oude Testament ook maar een spoor van onzekerheid. Zij verkondigden met absolute zekerheid de boodschap die ze van de God ontvingen. Zij spraken telkens met gezag het "zo zegt de Here…" uit. Geen aarzeling, geen twijfel. Hetzelfde geldt voor de Here Jezus en de apostelen. Ook zij spraken vanuit absolute zekerheid.

 

Oordeel zelf wie in de geest van de bijbel staat. Is het de traditionele evangelical die met gezag het woord verkondigt of is het de postmoderne evangelical die ten diepste nergens meer echt zeker over is? Kunt u zich een onzekere Paulus of Jezus voorstellen? Kunt u zich een 'Jezus' en een 'Paulus' voorstellen die het ook allemaal niet zo zeker wisten? Zoiets vind je niet in de bijbel.

 

De overtuiging dat we niet meer zo zeker allerlei waarheden kunnen verkondigen is niet afkomstig uit de bijbel zelf. Het is het gevolg van de acceptatie van allerlei, modieuze en zeer aanvechtbare, postmoderne redeneringen en analyses. Bijvoorbeeld de redenering dat we niet met zekerheid de objectieve betekenis van de tekst van een boek kunnen vaststellen. (Over dit laatste, zie noot 2)

 

Voor een nadere uitwerking van het bovenstaande verwijs ik naar de volgende studies:

+ Over de begrijpelijkheid van de bijbel.

+ Modernisme en postmodernisme in het licht van de bijbel

+ De paradigma verandering in de evangelische wereld

+ Een nieuwe visie op dogma

 

4. Losgeslagen van de bijbel

 

Uit bestudering van de boeken en artikelen van de voornaamste leiders van de emerging church blijkt  dat de bijbel bij hen geen uitgangspunt van het denken is. Er wordt niet of nauwelijks aan zorgvuldige uitleg van de bijbel gedaan. Antwoorden worden niet in de bijbel gezocht. De analyses die men maakt en de oplossingen die men voorstelt worden niet getoetst aan de bijbel. De bijbel functioneert in hun midden niet langer als het hoogste gezag. Dit komt neer op een volledige breuk met de wijze waarop protestanten en evangelicals altijd hebben gedacht.

 

Als traditionele evangelicals en protestanten hebben wij een bepaalde manier van denken. Wij gaan uit van bepaalde uitgangspunten in onze omgang met de bijbel. Ik zal die hieronder in het kort samenvatten:

 

We geloven dat er een levende God is. Het is een persoonlijke God die met de mens communiceert. God heeft gesproken via de profeten. Het belangrijkste wat Hij tot ons wilde zeggen heeft Hij neer laten schrijven in de boeken van de bijbel. Gods Geest heeft de verschillende menselijke schrijvers van de bijbel zodanig geleid dat ze precies datgene neerschreven wat Hij door hen heen wilde zeggen. De bijbel is woordelijk door Gods Geest ingegeven. Daarom is de bijbel letterlijk het woord van God. De uitdrukking "de bijbel zegt" staat gelijk aan "God zegt".

 

God heeft de tekst van de bijbel door de eeuwen heen bewaard. Hij heeft er voor gezorgd dat de gelovigen de boeken, die door Zijn Geest zijn ingegeven, hebben herkend en erkend. De gelovigen hebben die boeken verzameld, zo is onze bijbel ontstaan.

 

Omdat de bijbel door Gods Geest is ingegeven is hij onfeilbaar. Alle informatie die er in staat klopt en komt overeen met de werkelijkheid. Omdat de bijbel Gods woord is heeft de bijbel gezag. We moeten ons aan de bijbel onderwerpen. Want in de Bijbel is immers God zelf aan het woord. God is de koning van de gehele schepping, daarom moeten we naar Hem luisteren. God weet precies hoe dingen in elkaar zitten of wat er ooit is gebeurd. Als Hij ons ergens over informeert dan moeten we Hem geloven. Tegen de bijbel ingaan komt neer op opstand tegen God. We moeten voor waar houden wat God ons in de bijbel voorhoudt en we moeten doen wat God ons in de bijbel opdraagt. Wat in de bijbel staat is voor een christen bindend. Het "er staat geschreven" is het einde van alle tegenspraak.

 

Wat we geloven moeten we alleen op de bijbel baseren. De bijbel is onze enige kenbron voor het geloof. Het is onze enige norm voor geloof en leven.. De bijbel is 'genoegzaam'. Alles wat we nodig hebben om godvruchtig te leven staat er in (2 Tim. 3:16,17).

 

De bijbel is begrijpelijk. Als je wedergeboren wordt dan ontvang je de Heilige Geest die je helpt bij het verstaan van de bijbel. We moeten de bijbel rationeel uitleggen: we moeten de woorden van de bijbel in de normale betekenis nemen en op het verband van de tekst letten bij de uitleg. Bij de uitleg van een bijbelboek moeten we rekening houden met de historische omstandigheden waarin het geschreven is. We moeten zoveel mogelijk vragen nagaan als: wie is de schrijver is, wat was de aanleiding tot het schrijven, wat het doel, voor wie het is geschreven, naar welke historische situatie word verwezen. (noot 3) 

 

We moeten niet aan schrift 'inleg' doen. We moeten niet meer 'in' een bijbelgedeelte lezen dan er staat. Er is geen ruimte voor speculatie. Als de bijbel ergens over zwijgt dan moeten wij er ook over zwijgen. Dan kunnen we er niet met zekerheid en gezag iets over zeggen.

 

We moeten bij de uitleg het principe van "Schrift met Schrift vergelijken" toepassen. De ene tekst werpt licht op de andere. De bijbel legt zichzelf uit. Als we een bepaalde tekst bestuderen moeten we daar alle teksten bij betrekken die iets over hetzelfde onderwerp zeggen.

 

Als we willen weten wat de bijbel over een bepaald onderwerp zegt dan moeten we de bijbel inductief bestuderen. Inductief de bijbel bestuderen gaat in drie stappen. Als eerste stap verzamel je alle bijbelgedeelten die over het onderwerp gaan. Stap twee is dat je elk van die  bijbelgedeelten apart bekijkt en uitlegt. Je kijkt wat elk bijbelgedeelte over het onderwerp zegt. Dat noteer je. Daarna volgt stap drie. Je verzamelt alles wat je door de exegese van de individuele teksten hebt gevonden en daar haal je de grote lijnen uit. Op deze manier vind je de leer van de bijbel over een bepaald onderwerp.

 

We moeten bij het lezen van de bijbel drie vragen stellen. (1) Wat staat er? (2) Wat betekent het? (3) En hoe kan ik het toepassen?

 

Bij het bestuderen van de bijbel moet je uitgaan van de grondtalen of ten minste van een nauwkeurige vertaling. Een goede vertaling is een zo letterlijk mogelijke vertaling.

 

Dit zijn de belangrijkste regels voor zorgvuldige schriftuitleg en voor het vinden van de leer van de bijbel. Als je op deze manier biddend de bijbel bestudeert dan wordt duidelijk wat de bijbel over allerlei dingen leert. We kunnen daarom elkaar als christen aanspreken op de Schrift. We kunnen een beroep op de Schrift doen. We kunnen elkaar corrigeren met de bijbel. Alles wat we beweren moeten we vanuit de Schrift kunnen verantwoorden. Je moet met argumenten vanuit de schrift een standpunt kunnen onderbouwen en bewijzen.

 

Deze manier van denken wordt door de mensen van de emerging church verworpen. Op deze wijze de bijbel benaderen is voor hen een gepasseerd station. Ze beweren dat de hierboven beschreven manier van denken niet op de bijbel zelf, maar op de buitenbijbelse filosofie van het verlichtingsdenken is gebaseerd. Wat ze beweren is echter niet waar. De traditioneel evangelische wijze van benaderen van de bijbel is weldegelijk gebaseerd op het zelfgetuigenis van de bijbel. Allerlei onderdelen kun je vanuit de bijbel bewijzen. Andere onderdelen zijn simpelweg een zaak van gezond verstand.

 

Het droevige is dat de mensen van de emerging church intussen zelf doen wat zij de traditionele evangelicals verwijten. Zij verwijten ons dat we de bijbel door de bril van een buitenbijbelse filosofie lezen. In ons geval gaat het, volgens hen, om het modernisme. Terwijl de werkelijkheid is dat niet wij, maar juist zij, de bijbel door de bril van een buitenbijbelse filosofie lezen en benaderen. In hun geval de filosofie van het postmodernisme. Neem b.v. hun verwerping van de  begrijpelijkheid van de bijbel. Die verwerping is niet gebaseerd op het zelfgetuigenis van de bijbel, maar op een postmoderne filosofische analyse. (Voor een bespreking van dit punt, klik hier)

 

(Ik verwijs nogmaals naar de linken die aan het einde van punt 3 zijn gegeven.)

 

Dat de mensen van de emerging church hebben gebroken met de traditioneel evangelische en protestantse manier van omgaan met de bijbel betekent overigens niet dat ze niet met de bijbel bezig zijn. In hun geschriften wordt nog wel geregeld naar de bijbel verwezen. Maar dan moet je wel bedenken dat de bijbel voor hen geen objectief gezag meer heeft. Omdat ze de uitgangspunten van het evangelische en protestantse denken over de bijbel hebben losgelaten kunnen ze op postmoderne wijze in de bijbel lezen wat ze zelf willen. Je kunt dan b.v. uit de bijbel nemen wat je bevalt en de rest laat je liggen of je kunt teksten uit hun verband gebruiken, wat je maar wilt. Het is allemaal toegestaan.

 

5. Aanpassen of uitsterven

 

De boodschap van de emerging church is dat wij, als evangelische christenen, ons moeten aanpassen aan de postmoderne cultuur waarin we leven. Want, als we dat niet doen zullen we de komende generaties verliezen.

 

Dit is de kern van hun redenering: (1) De cultuur is postmodern geworden. (2) De traditioneel evangelische christenen brengen een christendom dat ernstig is misvormd door het verlichtingsdenken. (3) Als we daar in blijven steken dan kunnen we geen contact meer maken met de jongere postmoderne generaties. (4) Om deze jongeren te winnen zullen we ook postmodern moeten gaan denken. In ieder geval zullen we ons moeten zuiveren van de invloed van het verlichtingsdenken. (5) Als we dat niet doen zullen de jongeren de kerk links laten liggen en zal de kerk uitsterven.

 

In de aanpassing aan de huidige cultuur gaan de mensen van de emerging church beweging overigens veel verder dan het marketing christendom van Rick Warren en Bill Hybels. Warren en Hybels  beweren dat ze alleen de vorm waarin het evangelie wordt gebracht hebben veranderd en de manier waarop men kerk is. Maar ze zeggen dat ze niet de inhoud van de boodschap hebben veranderd. Die is volgens hen nog steeds voluit bijbels. (Zie noot 4 voor een bespreking van deze bewering). Velen binnen de emerging church stellen dat niet alleen de vorm maar ook de inhoud van de boodschap moet worden aangepast.

 

Dit proces van aanpassing noemt men soms "rethinking christianity".

 

6. Het christendom opnieuw uitvinden   (Rethinking christianity)

 

Binnen de emerging church kan alles ter discussie worden gesteld. Vanuit hun uitgangspunt dat er geen absolute zekerheden zijn is dat logisch. Zij verwerpen immers de traditionele evangelische opvatting van het dogma.

 

Hieronder wordt in het kort de traditionele evangelische opvatting van het dogma weergegeven.

 

Voor een evangelische gelovige is een dogma de weergave van een bijbelse waarheid. Het is een bijbelse leerstelling waarin de leer van de Schrift over een bepaald onderwerp wordt samengevat (noot 5). Ieder dogma moet getoetst worden aan de bijbel en als het overeenkomt met de bijbel moet het door iedereen aanvaard worden.

Dogma's veranderen niet. Neem b.v. de dogma's over de twee naturen van Christus en de drie-eenheid. De christenen hebben, in de eerste eeuwen na het ontstaan van de kerk, nagedacht over de Godheid en de mensheid van Jezus en over de drie-eenheid. Uiteindelijk hebben ze alles wat de bijbel over deze onderwerpen zegt samengevat in enkele dogma's (noot 6). Door de eeuwen heen hebben alle christenen, die de bijbel als het woord van God aanvaardden, telkens weer deze dogma's als juist aanvaard. Dat hebben ze gedaan omdat deze dogma's een heldere samenvatting van de leer van de bijbel, op deze punten, geven. Elke nieuwe generatie heeft deze dogma's aan de bijbel getoetst en kwam dan tot de conclusie dat ze bijbels waren. Dat ze telkens weer tot deze conclusie kwamen is ook logisch. De bijbel is immers begrijpelijk. Dus alle wedergeboren christenen, die de bijbel op deze punten zorgvuldig bestuderen, komen automatisch tot dezelfde standpunten.

 

Tot zover de weergave van de evangelische visie op het dogma.

 

Deze visie op dogma wordt tegenwoordig door velen, onder invloed van postmoderne redeneringen, verworpen. (Een voorbeeld is W.J. Ouweneel, zie noot 7.) Je kunt, volgens de postmoderne evangelicals, de bijbel niet met zekerheid interpreteren. Daarom kun je ook geen, voor ieder geldige, waarheden en leerstellingen uit de bijbel halen. Dogma in de zin van een bindende waarheid kent men niet.

 

Als je deze visie op dogma aanvaardt dan bestaan er in feite alleen nog maar meningen. Al is de ene mening misschien wat overtuigender dan een andere. Helemaal eruit komen kun je niet. Dus die verschillende inzichten moet je, zo stelt men, gewoon naast elkaar laten staan. Er is immers, in hun visie, geen mogelijkheid om uit te vinden welk standpunt absoluut waar is. De uiterste consequentie van dit standpunt is dat je zonder probleem de ene leerstelling voor een andere kunt inwisselen. Als je niets kunt met een bepaalde lering dan neem je toch een andere, een leerstelling waar je jezelf beter bij voelt. Dan neem je de 'waarheid' die jou het beste uitkomt. De 'waarheid' die jou persoonlijk wat doet en die je helpt in je persoonlijke weg met God.

 

De mensen van de emerging church  stellen dat iedere generatie in feite het christendom opnieuw voor zichzelf moet uitvinden. Zeker als het wisselen van de ene generatie door de andere samenvalt met een grote verandering in de seculiere cultuur. Zoals op dit moment het geval is met de verandering van modernisme naar postmodernisme.

.

De meest fundamentele verandering die je bij de emerging church ziet is de verandering van zekerheid naar onzekerheid. Van weten naar zoeken. Je tast wel iets, je voelt wel iets aan, je doet een poging om het inzicht te formuleren, maar helemaal zeker weet je het nooit. Alles wat je zegt of denkt te weten is maar een gebrekkig tasten. Onzekerheid wordt verheerlijkt. Zekerheid wordt afgekeurd. Als je onzeker bent dan vindt men dat 'nederig'. Maar als je ergens zeker over bent dan vindt men je hoogmoedig en arrogant.

 

Zoals te verwachten is worden bij het 'opnieuw uitdenken' van het christendom alle 'aanstootgevende' bijbelse waarheden over boord gezet. Zoals b.v. de bijbelse informatie over de hel. De hel als een letterlijk verbanningsoord, als de poel die brand van vuur en zwavel, als de plaats van pijniging, als de plaats waar de eeuwige straf wordt voltrokken.

Op dit punt is er in de praktijk nauwelijks verschil met het marketing christendom. Want in het marketing christendom worden ook alle aanstootgevende bijbelse waarheden zoveel mogelijk genegeerd of afgezwakt. Men brengt men een 'alleen positief' boodschap (noot 8). Het gebeurt subtiel. In de emerging church gebeurt dit openlijker en brutaler. Daar worden dingen ronduit weersproken en verworpen.

 

Nog een voorbeeld van een bijbelse waarheid die wordt veranderd is de gerichtheid op de wederkomst van Christus. Hier spoort de bijbel ons toe aan. De gerichtheid op de wederkomst van Christus wordt in de emerging church omgebogen in de richting van het bouwen van een paradijs op aarde.

 

Zelfs de meest fundamentele leerstellingen van het bijbelse geloof worden binnen de emerging church ter discussie gesteld en bekritiseerd. Dat gebeurt bijvoorbeeld met het plaatsvervangend sterven van de Here Jezus. Met de leer dat de Here Jezus in onze plaats de straf voor onze zonden heeft gedragen. "Om onze zonden werd Hij doorboord, om onze ongerechtigheden verbrijzeld, de straf die ons de vrede aanbrengt was op Hem .. de Here heeft ons aller ongerechtigheid op Hem doen neerkomen" (Jesaja 53:4-6). De Here Jezus die onze zondeschuld op zich nam en daar met zijn eigen leven voor heeft betaald, zodat God ons nu op rechtvaardige gronden kan vrijspreken.

 

Waarom zou je eigenlijk ook hier geen kritiek op mogen hebben? Niets is, zo gelooft men in de emerging church, zeker, dus ook de betekenis van het kruis niet.

 

Als evangelische christenen zijn we er van overtuigd dat het plaatsvervangend sterven duidelijk in de bijbel wordt geleerd. Als je alle bijbelgedeelten die iets over het kruis van Jezus zeggen zorgvuldig bestudeert is dat zeer duidelijk. Maar op deze manier denken de mensen van de emerging church niet. Men doet niet aan zorgvuldige bijbeluitleg. En  men doet niet aan inductieve bijbelstudie. (Zie hierboven, punt 4.)

 

Het "opnieuw uitvinden van het christendom" wordt niet vanuit de bijbel gedaan.

 

 

7. Een felle aanval op de kern van het evangelie, op het plaatsvervangend sterven

 

Met het plaatsvervangend sterven wordt bedoeld dat de Here Jezus voor onze zonden is gestorven. God heeft onze zonden op de Here Jezus gelegd en heeft Hem er toen voor gestraft. Jezus heeft onze zondeschuld overgenomen en er voor betaald, zodat de rechtvaardige God ons toch kan vergeven. Er is immers recht gedaan. De zonden zijn gestraft en uitgeboet. Jezus heeft er voor betaald.

 

Door sommige leiders van de emerging church wordt de leer over het plaatsvervangend sterven van de Here Jezus fel bekritiseerd.

 

Een duidelijk voorbeeld van een emerging church leider die het plaatsvervangend sterven verwerpt is  Steve Chalke. Dat doet hij onder meer in zijn boek "The Lost Message of Jesus". (pp. 182-183) Hij noemt het feit dat de God de Vader Zijn Zoon Jezus Christus heeft gestraft voor onze zonden een vorm van 'kosmisch kindermisbruik' (noot 9). Hij vergelijkt het met een aardse vader die een van zijn kinderen neemt en dat kind straft opdat een ander mens vrij uit kan gaan. Dit vindt hij misdadig. Dat vindt hij kindermisbruik. 

 

Uiteraard is dit een verdraaiing van de werkelijkheid. Jezus was geen kind toen hij stierf maar een volwassen man. Hij was naast mens ook God. God de Vader heeft het offer van zijn Zoon niet afgedwongen. De Here Jezus is vrijwillig en uit liefde die weg gegaan. (noot 10)

 

Brian Mclaren is de invloedrijkste leider van de emerging church,  hij viel Steve Chalke bij in zijn visie op het kruis. McLaren heeft zelf ook kritische opmerkingen over het plaatsvervangend sterven gemaakt, zij het iets minder expliciet als Chalke. (klik hier)

 

8. Misplaatste tolerantie.

 

Niet alle leiders binnen de emerging church vallen openlijk het plaatsvervangend sterven aan. Maar zij die dat niet doen tolereren wel dat het gebeurt. Ze wijzen de leiders die het plaatsvervangend sterven verwerpen niet af. Ze wijzen hen niet scherp terecht. Ze protesteren niet fel. En ze scheiden zich al helemaal niet van hen af.

 

Dit laat zien hoe ver men in de emerging church beweging is verwijderd van de houding van de apostel Paulus. Paulus verzette zich fel tegen elke aantasting van de kern van het evangelie. De kern van het evangelie werd ook in zijn tijd aangetast. Niet door mensen van buiten de gemeenten maar door mensen die zich binnen de gemeenten bevonden. Er was b.v. een groep "christenen" die de weg tot behoud verdraaiden. Weer anderen vermengden het evangelie met gnostieke speculaties.

 

Met het oog op deze 'christenen' zei hij: "Er zijn echter sommigen, die u in verwarring brengen en het evangelie van Christus willen verdraaien. Maar ook al zouden wij, of een engel uit de hemel, u een evangelie verkondigen, afwijkend van hetgeen wij u verkondigd hebben, die zij vervoekt! Gelijk wij vroeger reeds gezegd hebben, zeg ik thans nog eens: indien iemand u een evangelie predikt, afwijkend van hetgeen gij ontvangen hebt, die zij vervloekt" (Gal. 1:6-9) En "Let op de honden, let op de slechte arbeiders, let op de versnijdenis!". (Filip. 3:2) Paulus ging voor hen geen ogenblik gedwee op zij. "Wij zijn voor hen geen ogenblik gedwee uit de weg gegaan (Gal. 2:5). Hij ging de confrontatie aan. "En toen er van de zijde van Paulus en Barnabas geen gering verzet en tegenspraak tegen hen ontstond (Hand. 15:2). Hij bestrafte hen openlijk. "Heb ik mij openlijk tegen hem verzet"(Gal. 2:14). Hij gaf Timotheus de opdracht om de leertucht te handhaven. "Blijf nog te Efeze om sommigen te bevelen geen andere leer te brengen" (1 Tim. 1:11)

 

De postmoderne evangelical vindt dit getuigen van een intolerante en hoogmoedig houding. Paulus zat volgens hen goed fout. "Het is wel duidelijk dat Paulus nog niet de 'diepe' inzichten van de postmoderne filosofen tot zijn beschikking had. Jammer dat Paulus de boeken van Brian Mclaren, of b.v. het theologisch proefschrift van W.J. Ouweneel (noot 12), nooit heeft kunnen lezen. Dan was hij vast niet zo bekrompen en intolerant geweest.

 

Brian Mclaren wordt algemeen gezien als de invloedrijkste leider van de emerging church beweging. Hij heeft een boek geschreven met als titel "A Generous Orthodoxy". In het boek pleit hij voor een nieuwe vorm van  orthodoxie, een orthodoxie die niemand meer veroordeelt. Hij pleit voor een liefdevolle en verdraagzame orthodoxie. Geen polemiek meer. We moeten 'genereus' zijn. Lief zijn voor elkaar, elkaars standpunten respecteren, ook als de kern van het evangelie wordt verdraaid. Want daar komt het op neer.

 

Je kunt inderdaad 'genereus' zijn als je, in navolging van Mclaren, gelooft dat uiteindelijk  toch niets zeker is. Als je er van overtuigd bent dat dogma's maar gebrekkige menselijke bedenkselen zijn in plaats van samenvattingen van de waarheid van de bijbel. Als je leerstellingen ziet als gebrekkige menselijke gedachten over de bijbel, waar zou je je dan druk om maken? Dan kun je tolerant zijn. Dan kun je, zoals Mclaren heeft gedaan, een boek schrijven waarin je pleit voor een tolerante vorm van orthodoxie. Maar die 'vorm' van 'orthodoxie' heeft dan niets meer te maken met de bijbelse orthodoxie.

 

Want wat is dat voor 'orthodoxie' die zich niet meer druk maakt om bijvoorbeeld de kern van het evangelie?

 

+ De bijbel over het belang van de leer

+ De bijbel over valse leraren

+ De bijbelse opdracht tot afscheiding

 

9. Afzetten tegen het marketing christendom

 

De mensen van de emerging church wijzen er op dat de jongere generaties zich beginnen af te keren van het lege 'consumentisme' van hun ouders.

 

Hun ouders zijn onderdeel van de zogenaamde 'babyboom' generatie. Dit zijn de mensen die in de jaren vijftig zijn geboren. Deze generatie en de latere "yuppies" vormen de voornaamste doelgroep van het marketingchristendom.

 

De babyboomers en yuppen willen luxe in de kerk, prima stoelen, goede parkeerplaatsen, entertainment, goede muziek en optredens, geen lange preken, geen woordverkondiging met gezag. maar wel b.v. psychologische praatjes over zelfwaarde vermengd met uit het verband gerukte bijbelteksten, ze willen alleen positieve dingen horen. Alle scherpe kantjes van de bijbel worden genegeerd of afgezwakt.

 

De jongere generaties willen nog steeds geen bijbelse prediking, ze willen geen prediking waar met gezag de bijbelse waarheden en normen worden voorgehouden. Het woord 'bekering' is nog steeds taboe. Met teksten als Lucas 9:23 kunnen ze niets. "Indien iemand achter mij komt die verloochen zichzelf en neme dagelijks zijn kruis op en volge mij." Daarin verschillen ze niet van de babyboom generatie. Wel een verschil is dat ze niet genoeg hebben aan het lege consumentisme van hun ouders. Ze zoeken daarnaast ook naar het mysterie, naar het onbegrijpelijke, naar godservaringen, naar het bovennatuurlijke. In plaats van entertainment willen ze wat beleven. De jongere generaties zijn gefascineerd door het bovennatuurlijke.

 

De emerging church voorziet in een bovennatuurlijke ervaring. Ze biedt dat aan. Hun boodschap is: kom en ervaar. "Enter the mystery" is de boodschap. "Ga het mysterie binnen."

 

10. Geen verkondiging maar het aanbieden van een ervaring

 

De mensen van de emerging church komen niet met antwoorden, ze komen niet met duidelijke bijbelse normen of waarheden. Men verkondigt niet. Men gaat 'in gesprek'. De emerging church wordt door sommige aanhangers wel 'emerging conversation' genoemd. Een conversatie, een gesprek, een dialoog.

 

Men verkondigt niet meer omdat men onzeker is over wat men gelooft. En zeggen dat je iets zeker weet is, in hun ogen, een teken van hoogmoed, het is een uiting van je verheffen boven iemand die er anders over denkt. Men is zelf immers ook maar met een geestelijke zoektocht bezig. We moeten bescheiden zijn en niet te hoog van de toren blazen. Het enige wat je kan doen is je eigen persoonlijke verhaal vertellen. Je inzichten en je ervaringen delen. Als je zo je verhaal vertelt dan hoop je dat de ander er iets aan heeft. Je hoopt dat hij mee gaat doen met de "conversatie", met het gesprek. Men nodigt de mensen uit om mee 'op weg' te gaan, om mee te gaan in de zoektocht naar de kern van het bestaan, naar God.  Op weg naar een godservaring.

 

Het sleutelwoord is dialoog. Dialoog, gesprek en niet verkondiging. De vooronderstelling van de dialoog is dat men naast de ander gaat staan. Dat je zelf erkent dat je het ook allemaal niet zo zeker weet. (noot 11)

 

Let op! Velen binnen de emerging church beweging beweren niet dat ze helemaal niets weten. Maar hun weten is meer intuïtief  Ze vermoeden iets, ze ervaren iets, ze ziet iets uit de verte, zonder het echt te grijpen, zonder het volledig uit te kunnen leggen of te verklaren. Dat is de kennis die men meebrengt en die men heeft te delen. Je hebt volgens hen niets te verkondigen, maar je hebt wel iets te delen waar je over kunt spreken, zij het met stamelende woorden.

 

Uiteraard is deze houding in strijd met de bijbel. Paulus ging geen dialoog aan. Hij verkondigde aan de mensen wat hij met absolute zekerheid wist. Hij spoorde zijn medewerkers aan om hetzelfde te doen.

 

"Ik  betuig u nadrukkelijk voor God en Christus Jezus, die levenden en doden zal oordelen, met beroep zowel op zijn verschijning als op zijn koningschap: verkondig het woord, dring er op aan, gelegen of ongelegen, wederleg, bestraf en bemoedig met alle lankmoedigheid en onderricht."  (2 Tim. 4:1,2)

 

Met deze opdracht van Paulus kan de postmoderne evangelical niets. Uit de aansporingen in de tekst spreekt hem alleen het bemoedigen aan. De rest wijst hij af. Paulus heeft het over verkondigen. Hij spreekt over 'er op aan dringen, gelegen of ongelegen' en over weerleggen en bestraffen.

 

Dat kan niet volgens de postmoderne inzichten. De postmoderne christenen weten het tegenwoordig beter dan de apostel Paulus.

 

De emerging church brengt dus niet zozeer een boodschap als wel een ervaring. Je hebt ook weinig te prediken als je niets echt zeker weet. Dan kun je niet met gezag het woord van God verkondigen. In plaats daarvan brengen ze een ervaring. Hun boodschap is: je kunt God ontmoeten, je kunt authentiek zijn. Om die ervaring met God te bereiken biedt men onder meer allerlei contemplatieve technieken aan.

 

11. Ancient-future is het toverwoord. De contemplatieve weg.

 

Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw is de beweging van het contemplatieve christendom actief. In het contemplatieve christendom zoekt men godservaringen. Deze godservaringen wekt men op door het gebruik van allerlei onbijbelse mystieke technieken.

De bekendste zijn: contemplatief gebed, yoga, lectio divina, ijle muziek b.v. gregoriaans, repetitief zingen van worship liederen, kaarsen, iconen, gewaden, half duistere ruimten, de stilte beoefenen, een labyrint wandelen, soaken, geleide verbeelding (visualiseren).

 

De Taizé beweging is een goed voorbeeld van het contemplatieve christendom in actie.

 

+ Voor een bespreking van het contemplatieve christendom, klik hier.

 

Binnen de emerging church doen velen aan de technieken van het contemplatieve christendom. De leiders van de emerging church wijzen de contemplatieve weg aan als de weg om God te bereiken. 

 

De contemplatieve beweging is de voornaamste drijvende kracht achter de emerging church. De beide bewegingen zijn zo nauw met elkaar verbonden dat ze nauwelijks uit elkaar te halen zijn.

 

Iets over de slogan "ancient-future". 'Ancient' wil zeggen oud. Het zijn vooral de oude technieken van de rooms-katholieke mystici die worden opgepoetst en ingevoerd. In die zin is het oud wat men brengt. 'Future' wil zeggen toekomstig. De oude technieken worden weer ingevoerd in de kerk van de toekomst. Ze gaan daar weer een centrale rol spelen. Vandaar ancient-future.

 

De postmoderne evangelicals hebben veel gemeen met de rooms-katholieke mystici. De mystici hebben een mystieke visie op religie. Zij huldigen de overtuiging dat God eigenlijk te groot en te ongrijpbaar is om over Hem met menselijke woorden iets met zekerheid te kunnen zeggen. Dit wordt wel 'negatieve theologie" genoemd. Op dit punt ontmoeten de mystici en de postmoderne evangelicals elkaar. (Dit wordt besproken in de studie: "De voornaamste aanval op het bijbelse christendom, de mystieke visie op religie", klik hier. Zie speciaal hoofdstuk 3 over het binnendringen van de mystieke visie in het christendom.)

 

12. Een Godservaring terwijl je toch je eigen gang kunt gaan

 

Omdat de emerging church de rationele lezing van de bijbel heeft verworpen is er op ethisch gebied geen absolute norm meer. Niets is immers meer echt zeker. Dat betekent dat je als mens in feite je eigen gang kunt gaan. Er zijn geen objectieve normen. Ieder legt de bijbel op zijn eigen manier uit, als je al in de bijbel kijkt. (Zie hierboven punt 4) Je kunt je uitleven, b.v. een homoseksuele relatie aangaan, en toch tegelijkertijd lekker 'God' ervaren. Dat is mogelijk omdat de contemplatieve technieken altijd werken, ongeacht hoe je leeft of ongeacht wat je gelooft.

 

13. De verleidende kracht van de emerging church

 

Hoe komt het dat de emerging church beweging voor veel christenen zo aantrekkelijk is? Het heeft te maken met een aantal zaken.

 

In het punt hierboven, nr. 12, is besproken dat je in de emerging church je eigen gang kunt gaan en tegelijkertijd God ervaren. Dat wil een mens wel.

 

Een sterk punt is daarnaast dat de emerging church inderdaad echte ervaringen in de aanbieding heeft. Er gebeurt wat als je de contemplatieve weg op gaat. Het zijn echte ervaringen, ervaringen waarvan men denkt dat ze uit Gods Geest zijn, terwijl ze in werkelijkheid psychologisch en occult zijn. Ook boze geesten kunnen prachtige ervaringen geven. In het occulte hindoeïsme getuigen mensen ook van gelukzalige gevoelens. Ik moet denken aan een vrouw die als gevolg van het deelnemen aan meditatieoefeningen prachtige ervaringen in de droom kreeg. Toen ze in contact kwam met levende christenen en ze overwoog om christen te worden veranderden de prachtige ervaringen in nachtmerries. Pas na belijdenis en gebed om bevrijding in de naam van Jezus verdween de boze geest die deze ervaringen veroorzaakte. Maar in het begin waren de ervaringen prachtig.

 

Veel christenen ervaren weinig van God. Dat maakt hen kwetsbaar voor misleiding. Hoe komt het dat ze weinig van God ervaren? Wellicht zijn ze niet werkelijk wedergeboren. Of ze leven niet voor God, of er worden zonden getolereerd in het dagelijks leven, of er is weinig vertrouwen op God. Men zoekt niet regelmatig omgang met God door gebed en lezing van de bijbel. Er is weinig kennis van de bijbel. Het gevolg is dat men niet vervuld is met de Heilige Geest. In traditionele evangelische gemeenten kan er op deze manier sprake zijn van dode orthodoxie. Wel in essentie de gezonde leer, maar weinig leven en geen kracht.

Er zijn christenen die beseffen dat ze weinig van God ervaren. In deze toestand komen de mensen van de contemplatieve beweging, en de emerging church, langs en ze bieden hun eigen oplossing voor het probleem aan: "Wil je God echt ervaren, ga dan b.v. aan contemplatief gebed doen. En, zo voegt men er aan toe:  "Je moet breken met de gerichtheid op de gezonde leer. Dat verstikt alleen maar."

 

(Zie de studie "De bijbel over geloof, gevoel, ervaring en mystiek")

 

Het gevaar is dat christenen, onder de indruk van de soms terechte kritiek, de foute verklaring en oplossing van de emerging church aannemen

 

Nog een aantrekkelijk punt is dat de emerging church goed ziet wat er momenteel  bij de jongeren leeft. Ze hebben oog voor de interesse voor het bovennatuurlijke. Ze hebben oog  voor het verlangen naar kleinere groepen en voor het verlangen naar actief deelnemen in plaats van passief te ondergaan. In plaats van geëntertaind, vermaakt, te worden wil men actief meedoen.

 

Dit spreekt leiders uit het marketingchristendom aan. Zij zien dat de emerging church de markt onder de jeugd beter kent. Ze vinden dat we daarom van de emerging church kunnen leren. Hoe speelt de emerging church in op de interesses van de jongere generaties? Wat kunnen wij er van overnemen? Men is onder de indruk van het inzicht, de ijver en de creativiteit, van sommigen binnen de emerging church. Het gevaar bestaat dat men met de methoden van de emerging church ook de onbijbelse vooronderstellingen gaat overnemen.

 

De emerging church predikt tolerantie. Dat is een populaire boodschap. Ze willen een 'genereuze' orthodoxie brengen. Het is ook erg aantrekkelijk voor het vlees. Als je niet meer met gezag het woord verkondigt dan is er veel minder weerstand. Dan nemen de andersdenkenden geen aanstoot meer aan je. Dan wordt je niet meer vervolgd. Dan hoor je er maatschappelijk gezien weer bij. Komt dat even goed uit!

 

"Trouwens allen die godvruchtig willen leven, zullen vervolgd worden" (2 Tim. 3:12)

 

"Meent niet dat Ik, Jezus, gekomen ben om vrede te brengen op aarde; Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. Want Ik ben gekomen om tweedracht te brengen " (Matth. 10:34,35). Jezus ging confrontatie over de waarheid niet uit de weg. Scheiding is onvermijdelijk. Jezus brengt nog steeds tweedracht.

 

14. De volstrekt oecumenische houding van de emerging church

 

De aanhangers van de emerging church zijn allen volledig oecumenisch. Dat wil zeggen dat ze een ieder die zich christen noemt aanvaarden als een mede christen. Ongeacht welk evangelie men gelooft. Protestants, evangelisch, rooms-katholiek, oosters-orthodox, vrijzinnig of bijbelgetrouw, het doet er niet toe. Niemand heeft immers, volgens de mensen van de emering church, de waarheid in pacht. Niemand is in staat om met zekerheid de bijbel uit te leggen. De gelovigen uit deze verschillende geloofstradities zijn, zo redeneren ze, allemaal op weg naar God. Ze zijn allen bezig met een zoektocht naar God. Ze hebben al wat van God ervaren, maar met absolute zekerheid kunnen ze er niet over spreken. Niemand kan zeggen: "Ik ken het evangelie, ik weet hoe we als christen moeten leven, hier staat het in de bijbel. Alles wat daar mee in strijd is moeten we verwerpen." We kunnen allemaal van elkaar leren op onze zoektocht naar God. Niemand heeft het volledig gevonden, allen zijn we op weg. Dit is het moeras waar de mensen van de emerging church de christenen naar toe aan het sturen zijn.

 

Als de leer van de bijbel niet meer met zekerheid is vast te stellen, en als je verwerpt dat de informatie die in de bijbel staat overeenkomt met de werkelijkheid, dan heb je niets stelligs meer te verkondigen. Het enige wat overblijft is de ervaring. En juist op dit punt zoekt men contact met elkaar. Men herkent elkaars ervaring. Men ervaart de grenzeloze 'oecumene' van het hart.

 

Daar stopt de oecumene echter niet. De oecumene strekt zich ook uit tot de aanhangers van andere godsdiensten. Ook daar gaat men mee in dialoog. Ook daar ziet men tekenen dat de geest van God er werkt.

 

Men gaat er vanuit dat iedere religie slechts gebrekkige inzicht heeft. Het enige echte dat mensen vanuit hun verschillende geloofstradities meebrengen zijn hun godservaringen. Aanhangers van andere religies krijgen, zo heeft men ontdekt, ook 'godservaringen'. Ze krijgen bijvoorbeeld ook gelukzalige hemelse gevoelens en visioenen. Ze horen ook stemmen, ze vallen in de geest, ze barsten ook uit in onbeheerst geschater.  Dit, en andere zaken, gebeurt b.v. ook binnen het Hindoeisme.

 

Aan de basis van deze valse oecumene ligt de mystieke visie op religie. Klik hier.

 

Bedenkt dat men binnen de contemplatieve beweging en de emerging church oosterse meditatie technieken gebruikt. Daar heeft men geen problemen mee, want ten diepste, zo veronderstelt men, komen alle mystieke ervaringen van alle godsdiensten uit dezelfde bron.

 

Enkele voorbeelden:

 

Henri Nouwen  beveelt  in één van zijn boeken een meditatie techniek van de Dalai Lama aan. De Dalai Lama is de leider van het zeer occulte lama boeddhisme. Ook deed Nouwen aan contemplatief gebed. Contemplatief gebed bestaat uit het telkens herhalen van een gebedswoord. Hij vertelt in één van zijn boeken over de ervaringen die hij kreeg door het beoefenen van contemplatief gebed. Hij vertelt onder meer dat hij beelden op de binnenkant van zijn hart kreeg. Hij zag onder meer de Dalai Lama en een bekende hindoeïstische heilige. Henri Nouwen vond het allemaal prachtig. (Voor de bronnen en meer informatie, klik hier)

 

Rick Warren heeft gesproken op een conferentie waar men de deelnemers ook een yogacursus aanbood, klik hier. In zijn boek Doelgericht Leven beveelt Warren contemplatief gebed aan, klik hier. Contemplatief gebed, zoals dat momenteel wordt aangeleerd, is ontstaan in een rooms-katholiek klooster, nadat de monniken zich onder leiding van een echte Zen meester hadden geoefend in zen-meditaties, klik hier.

 

In het nieuwe blad "Bodem", van uitgeverij Medema, wordt, in het eerste nummer, het woord gegeven aan Kick Bras, als ‘deskundige’ op het gebied van het geestelijk leven. In zijn boeken geeft Bras meditatie oefeningen die niet van yoga zijn te onderscheiden. Zie de bespreking van het eerste nummer, klik hier.

 

15. De emerging church in Nederland. Hoe is de situatie?

 

Een groot gedeelte van het gedachtegoed van de emerging church is reeds in Nederland opgedoken. Al wordt het niet direct met de emerging church beweging in verband gebracht.

 

Onder vloed van het postmodernisme is de evangelische manier van denken en benaderen van de bijbel (zoals die hierboven onder punt 4 is besproken) al op grote schaal ondermijnd.

 

In het midden van de jaren negentig hebben vele Nederlandse evangelische leiders plotseling het postmodernisme ontdekt. De Evangelische Omroep ging voorop. Zonder enige kritiek werden allerlei postmoderne gedachten overgenomen. Luister bijvoorbeeld eens naar wat ds. van der Veer, de voorzitter van de EO, in de Visie schreef. Het gaat om zijn wekelijkse kolom "Van de Voorzitter" in de Visie van 6 t/m 12 juli 2002. In zijn kolom werpt ds. van der Veer een vraag op die hij daarna beantwoordt.

 

De kolom heeft als kop: "Hoe zeker kan een mens zijn van zijn eigen standpunt?". Deze vraag gaat hij beantwoorden. Ik citeer: "Vroeger wist ik het allemaal veel beter ….maar is alles wel zo duidelijk?  … Ook al ons spreken en denken over God: het is gebrekkig. Dus niet alleen ons spreken over uitverkiezing en noem dan nog maar eens een handvol moeilijke onderwerpen. De onderwerpen waarvan wij verstandelijk hebben vastgesteld dat die onderwerpen echt heel moeilijk zijn. Maar het geldt van alles …ook van de zaken die wij denken heel zeker te weten!"

 

Dit is dus het antwoord dat ds. van der Veer gaf op de door hemzelf opgeworpen vraag: "Hoe zeker kan een mens zijn van zijn standpunten". Er is volgens hem niet slechts onzekerheid over moeilijke bijbelse onderwerpen als b.v. de uitverkiezing. Nee, volgens hem is alles onzeker. Al onze kennis is volgens hem gebrekkig. "het geldt van alles … ook van de zaken die wij denken heel zeker te weten."

 

Nog twee voorbeelden van evangelische leiders die de uitgangspunten voor evangelische denken hebben ondermijnd zijn H.P. Medema en W.J. Ouweneel. Medema verwierp in zijn boek `Water, wijn en Waarheid` ondermeer de begrijpelijkheid, dat is de doorzichtigheid van de schrift, klik hier. Ouweneel verwierp reeds midden jaren tachtig de evangelische visie op dogma, klik hier.

 

Onder impuls van leiders als ds. van der Veer, W.J. Ouweneel en H.P. Medema zijn in die tijd bijna alle uitgangspunten van het evangelisch denken uitgehold of verworpen. (Dat zijn de uitgangspunten die hierboven, onder punt 4, zijn genoemd.) De meeste orthodox reformatorische leiders zijn hen voetstoots gevolgd. De grond is daarmee voorbereid voor de verschijning van de emerging church.

 

Alle kenmerken van de emerging church, zoals die hierboven zijn besproken, kom je inmiddels ook in Nederland tegen. Denk bijvoorbeeld aan het contemplatieve christendom. Dat komt enorm op. Als voorbeeld wijs ik op het eerste nummer van het nieuwe door H.P. Medema uitgegeven blad 'Bodem', klik hier.

 

Leiders als ds. Van der Veer zijn echter nog niet consequent. Het ene moment beweert ds. van der Veer dat we eigenlijk nergens meer zeker over kunnen zijn. En het volgende moment verkondigt hij, b.v. in zijn preekjes, weer met ouderwets zekerheid allerlei dingen. Hetzelfde doet iemand als W.J. Ouweneel. In zijn theologische proefschrift betoogt hij dat we nergens zeker van kunnen zijn, als het over bijbelse en geestelijke zaken gaat (Klik hier). Maar op andere momenten doet hij alsof er niets aan de hand is. Dan is hij met ouderwetse zekerheid allerlei dingen aan het verkondigen.

 

Als het hen uitkomt zijn deze evangelische leiders 'postmodern' en als het hun even later weer beter uitkomt zijn ze plotseling weer 'modern'. Ze lijken op de vroegere salonsocialisten. Als het uitkwam waren ze socialist, maar als het beter voor hen was, toch maar even niet. Ze beleden de socialistische leer maar handelden er niet naar, als het hun niet uitkwam. Iets dergelijks doen deze evangelische leiders.

 

Wanneer het hun uitkomt weten ze ineens alles niet meer zo zeker. Maar even later, als het hun wel uitkomt, verkondigen ze met een fundamentalistische zekerheid allerlei dingen.

 

Het wachten is op de verschijning van "evangelische" leiders die wel consequent zijn. 

 

16. Laat u niet misleiden

 

Sommigen binnen de emerging church zullen protesteren tegen mijn weergave van hun positie. Ze zullen b.v. zeggen dat ze wel geloven dat de bijbel waar is. Wat ze er niet bijzeggen is zij met de uitdrukking 'ik geloof dat de bijbel waar is'  iets anders bedoelen dan wat men daar vroeger onder verstond. Zij geloven niet meer in waarheid als overeenkomst met de werkelijkheid. Waar is dan bijvoorbeeld 'wat werkt'.

 

(Zie in bijlage A. van de studie “Wat is er aan de hand in de evangelische wereld?", het gedeelte over het waarheidsbegrip)

 

Als wij, als traditionele evangelicals, zeggen: "ik geloof dat de bijbel waar is" dan bedoelen we daarmee dat alles wat de bijbel beweert overeenkomt met de werkelijkheid. Dat doet een postmoderne christen niet. Die verstaat er wat anders onder.

 

Als een postmodern christen zegt "Ik geloof dat Jezus is opgestaan" dan kan dat van alles betekenen. Als wij, als traditionele evangelicals, zeggen dat Jezus waarlijk is opgestaan dan bedoelen we daarmee dat Jezus weer levend is geworden. Dat zijn lichaam veranderd is in een verheerlijkt lichaam. Dat zijn graf leef is. De uitspraak "Jezus is opgestaan" vullen wij in vanuit de bijbel. Wij verstaan onder opstaan uit de doden wat de bijbel er in allerlei gedeelten over leert. We vullen de uitdrukking in vanuit de bijbel.

 

Een postmoderne christen hoeft dat niet te doen. Hij hoeft zich niet te houden aan de regel dat je de bijbel zichzelf moet laten uitleggen. En ze verwerpen, zoals gezegd, de gedachte dat waarheid overeenkomst met de werkelijkheid is. Dat betekent dat ze kunnen belijden dat ze geloven dat Jezus is opgestaan, terwijl ze daar iets geheel anders onder verstaan. Ze kunnen er b.v. onder verstaan dat Jezus alleen in de geest is opgestaan terwijl Zijn lichaam in het graf is achter gebleven. Of ze verstaan er onder dat Jezus is opgestaan in de harten van zijn volgelingen.

 

Je raakt elke grond onder je voeten kwijt als je het bijbelse waarheidsbegrip en de gezonde regels voor schriftuitleg afwijst.

 

Het is van groot belang dat wij de uitgangspunten van gezond evangelisch en bijbels denken kennen en vasthouden. We moeten er ook op bedacht zijn dat er mensen zijn die bijbelse taal gebruiken terwijl ze daar een onbijbelse betekenis aan geven.

 

In de strijd tegen de emerging church moeten we vasthouden aan de uitgangspunten van het evangelisch denken over de bijbel, zoals die hierboven in punt 4 zijn genoemd. Als we dat niet of slechts gedeeltelijk doen, dan is op termijn de strijd verloren. Hier ligt het strijdgebied.

 

Ik noem hieronder, wellicht ten overvloede, nog een keer de belangrijkste punten

 

·         De woordelijke inspiratie van de bijbel

·         De onfeilbaarheid van de bijbel

·         Het Sola Scriptura beginsel, we bouwen ons geloof alleen op de bijbel

·         De doorzichtigheid, dat is de begrijpelijkheid, van de bijbel

·         De regels voor gezonde schriftuitleg, zoals b.v. de bijbel legt zichzelf uit, Schrift met Schrift vergelijken en uitleggen vanuit de context.

·         Het gebruik van de inductieve methode als je de leer van de bijbel over een bepaald onderwerp wilt vaststellen.

·         Het gezag van de bijbel. We moeten ons onderwerpen aan de Schrift. Wat in de bijbel staat is bindend.

·         We moeten vasthouden aan het bijbelse waarheidsbegrip. Alle beweringen die in de bijbel staan komen overeen met de werkelijkheid. Het is zoals de bijbel zegt dat het is.

·         We moeten alles toetsen aan de bijbel. Zowel leringen als ervaringen. Als iets niet op de bijbel te baseren is, of als het in strijd met de bijbel is, dan verwerpen we het.

·         Met menselijke woorden kun je ware informatie over de onzichtbare werkelijkheid doorgeven.

 

Rest mij om nog het volgende door te geven uit het woord van God:

 

"Nu gij Christus Jezus, de Here, aanvaard hebt, wandelt in Hem, geworteld en dan opgebouwd worden in Hem, bevestigd wordend in het geloof, zoals u geleerd is, overvloeiende in dankzegging. Ziet toe, dat niemand u medeslepe door zijn wijsbegeerte en door ijdel bedrog in overeenstemming met de overlevering der mensen, met de wereldgeesten en niet met Christus" (Kol. 2:8) 

 

Amen.

 

   ------------------------------------------------------------------------------------------

 

NOOT 1

 

Voor de duidelijkheid heb ik het woord absoluut gebruikt. Sommige exacte wetenschappers uit het modernistische kamp kunnen bezwaar maken tegen de uitdrukking absoluut zeker. Ze zouden liever stellen dat ze van allerlei dingen zeer zeker zijn. Dat er allerlei dingen zijn waar ze niet aan twijfelen. Dingen waarvan ze met stelligheid beweren: "zo is het, zo zit het in elkaar". Er is volgens hen zekere kennis waar we op kunnen bouwen.

 

NOOT 2

 

Ik noem één van de postmoderne redeneringen. De postmoderne gedachte dat het onmogelijk is om met zekerheid de boodschap van een boek vast te stellen. Want, zo beweert men, ieder leest een boek vanuit zijn eigen persoonlijke invalshoek. Wat men er in leest wordt gekleurd door de eigen ervaringen en wereldbeschouwing. Daarom, zo stelt men, leest ieder er tenminste gedeeltelijk zijn eigen verhaal in. Niemand kan zich los maken van de eigen invalshoek. Daarom is niemand in staat om met zekerheid te weten wat de schrijver van een boek of artikel bedoelde.

Toegepast op de bijbel leidt dit tot de overtuiging dat de bijbel niet 'doorzichtig' is. Het leidt tot de overtuiging dat je niet met zekerheid kunt vaststellen wat de bijbel bedoelt. Tot het standpunt dat je niet kunt vaststellen wat een bepaald bijbelgedeelte betekent. Zo wordt de bijbel krachteloos gemaakt. Als je tegen iemand zegt: "de bijbel zegt dit" dan antwoordt de ander met: "zo simpel is het niet, dat is jouw interpretatie van de bijbel maar, niemand komt achter de objectieve betekenis".

 

(Voor een uitgebreidere bespreking en een weerlegging van deze redenering, zie hoofdstuk  twee van de studie "Wat is er aan de hand in de evangelische wereld?")

 

NOOT 3

 

Een waarschuwing is hier op zijn plaats. We moeten deze dingen zoveel mogelijk nagaan. Echter alles is niet meer met zekerheid te achterhalen. Er moet opgepast worden voor speculatieve theorieën. Ook schriftkritiek moet verworpen worden. Archeologie en geschiedenis zijn geen exacte wetenschappen. Dit geldt des te meer naarmate men verder in het verleden teruggaat. Allerlei onbewezen historische theorieën mogen de bijbel niet tegen spreken.

 

NOOT 4

 

Deze bewering is slechts gedeeltelijk waar, want de mensen van het marketing evangelie brengen een afgevlakt evangelie, Ze brengen het 'alleen positief' evangelie. Voor meer uitleg, zie punt 3.5  van het artikel over het marketing christendom. En zie de inleiding van het artikel over Rick Warrens boek “Doelgericht leven”.

 

NOOT 5

 

In het dogma wordt de bijbel nagesproken en samengevat. Zij het soms in eigen woorden. Dat het naspreken soms in eigen woorden gebeurt is niet erg omdat een dogma moet worden uitgelegd vanuit de bijbelteksten waar het een samenvatting geeft.

 

NOOT 6

 

Het dogma over de drie-eenheid. God is één van wezen en Hij bestaat in drie personen. En het dogma over de twee naturen van Christus. Jezus is waarlijk God en waarlijk mens. Honderd procent mens en honderd procent God. Twee naturen verenigd in één persoon. De twee naturen zijn onvermengd en ongedeeld.

 

NOOT 7

 

W.J. Ouweneel verwerpt sinds midden jaren tachtig de traditionele evangelische en protestantse opvatting dat in het dogma de Schrift woord nagesproken. Hij vindt die opvatting "door en door naïef. (Voor het citaat, zie het door de EO, ter gelegenheid van het 35 jarig bestaan, uitgegeven boek "De boodschap en de kloof", pagina 57.)

Voor een uitgebreide bespreking van zijn opvatting over dogma verwijs ik naar hoofdstuk 4 van de studie "Wat is er aan de hand in de evangelische wereld?" Hij  heeft zijn nieuwe visie op dogma uiteengezet in de, door de EO uitgegeven, bundel met lezingen "Het gezag van de Bijbel", pp. 29 en 35. En in deel I van zijn theologisch proefschrift. 

 

NOOT 8

 

Zie punt 3.5  van het artikel over het marketing christendom. En zie de inleiding van het artikel over Rick Warrens boek “Doelgericht leven

 

NOOT 9

 

Dit is het bewuste citaat: "The fact is that the cross isn't a form of cosmic child abuse - a vengeful Father, punishing his Son for an offence he has not even committed. Understandably, both people inside and outside the Church have found that twisted version of events morally dubious and a huge barrier tot faith. Deeper than that, however, is that such a concept stands in total contradiction tot the statement "God is love". If the cross is a personal act of violence perpetrated by God towards humankind but borne by His Son, then it makes a mockery of Jesus' own teaching tot love our own enemies an to refuse to repay evil with evil"   

 

(The Lost Messsage of Jesus, Steve Chalke, pp. 182-83)

 

Chalke verdraait de feiten. Jezus was geen kind maar een volwassen man. Hij was daarnaast ook nog God. Hij is verwillig en uit liefde de weg van het kruis gegaan. Chalke gaat daarnaast ook uit van een onbijbels godsbeeld. Voor Hem is God alleen liefde. Hij verwerpt de heiligheid en rechtvaardigheid van God. Hij wilt niets weten van de toorn van God over de zonde. Dit zelfde standpunt wordt verdedigd door Pinnock in zijn boek "Onbegrensde liefde". In mijn bespreking van dit boek heb ik het godsbeeld van Pinnock en Chalke weerlegd vanuit de bijbel, klik hier.

 

NOOT 10

 

(Zie hierboven noot 9)

Dit is overigens een illustratie van het feit dat men in de emerging church niet aan zorgvuldig onderzoek en uitleg van de bijbel doet. De voorstelling van Chalke is volledig in strijd met het geheel van het bijbelse onderwijs over het kruis. En met het bijbels onderwijs over het karakter van God.

 

NOOT 11

 

Dialoog is een sleutelwoord voor de wijze waarop de Wereldraad van Kerken aan de eenheid bouwt. Men gaat een dialoog aan. Men kiest niet voor antithese maar voor dialoog. Dialoog is strikt genomen een neutraal woord. Het betekent letterlijk 'een gesprek'. Op zich is het in gesprek gaan met andersdenkenden niet verkeerd. Maar het is zeer de vraag of Jezus dat bedoelde toen hij zei dat we het evangelie moeten verkondigen aan de gehele schepping.

Het woord dialoog, zoals dat door de Wereldraad wordt gebruikt, gaat echter uit van bepaalde, vaak onuitgesproken, vooronderstel­lingen. Achter de dialoog ligt de principiële acceptatie van de ander als een medegelovige. De dialoog gaat dan ook niet over de fundamentele vraag wie het ware evangelie gelooft en uitdraagt maar over allerlei bijzaken. Meedoen aan de dialoog betekent dan automatisch dat men bewust of onbewust dit uitgangspunt aanvaardt. Althans men geeft op zijn minst die indruk. Jezus ging geen dialoog aan met de Farizeeën en de Sadduceeën, met de dwaalleraars uit zijn tijd.

Men wil geen confrontatie maar dialoog. Door de confrontatie uit de weg te gaan verloochen je echter de waarheid. Ik citeer C.H. Spurgeon: "Neither when we have chosen our way can we keep company with those who go the other way. There must come with the decision for truth a corresponding protest against error".

De onuitgesproken vooronderstellingen van de dialoog zijn dat we elkaar niet mogen veroordelen (men noemt dat elkaar respecteren), dat we van elkaar moeten leren (dit leidt gemakkelijk tot syncre­tisme), dat we elkaar moeten leren kennen, dat we elkaar moeten ontmoe­ten. Men ontmoet elkaar op voet van gelijkheid, als gelovi­gen uit verschillende even legitieme tradities. Niemand mag exclu­sief de waar­heid claimen. Het gesprek wordt aangegaan vanuit de vooronderstelling: we zijn alle twee kinderen van God. De waarheidsvraag mag niet gesteld worden. Als je naar de leer vraagt en wilt toetsen aan de bijbel wordt je direct beschuldigd van modernisme, van het hanteren van een fundamentalistisch waarheidsbegrip, van verwerpelijk imperialistisch westersdenken, van mannelijk denken, van vissendenken

De dialoog staat tegenover de antithese, tegen over afscheiding, tegenover confrontatie, tegenover een verkondiging met gezag, tegenover het stellen van de waarheidsvraag.

 

NOOT 12

 

Voor een bespreking van het proefschrift, klik hier.