Laten we een moment stil zijn

De laatste tijd verschijnen er boeken van "evangelische" schrijvers met titels als "Stil worden voor God" en "Luisterend bidden". Daar worden methoden geleerd om, buiten de bjjbel om, directe boodschappen van God te krijgen. Eén van de genoemde technieken is stil worden voor God.

Dat speelt zich af in de evangelische wereld en in die sfeer klonk enige tijd geleden ook in ons midden voor de eerste keer de oproep om een moment stilte te nemen, om stil te worden voor God, zodat God tot ons kan spreken. Is dat toeval? Zeker niet, het is een aanwijzing dat de bovengenoemde trend het denken begint te beïnvloeden

Stil zijn als techniek.

Het is een techniek die is bedoeld om te komen tot een staat van contemplatie, om te komen tot een ervaring van God. Men gaat de stilte "beoefenen." Men concentreert zich op het stil zijn. Er worden oefeningen in stil zijn of stil worden gehouden. De bekende "evangelische" mysticus Richard Foster geeft in zijn boek "De Nieuwe Levenswandel" enkele van zulke oefeningen. Bijvoorbeeld een dag niet spreken.

In het op deze wijze zoeken van stilzijn zit het onbijbelse element van de "ontlediging" Ontlediging dat wil zeggen: het stopzetten van de functies van de ziel, waaronder het denken. Alles wat ons in onze ziel en ons lichaam kan afleiden moet, zo stelt men, tot stilstand komen, voordat er een diep werk van God in de ziel kan plaatsvinden. Je moet jezelf leeg maken, stil maken. Zo werkt de Heilige Geest niet. De Heilige Geest schakelt ons verstand en onze wil juist in, passiviteit is een invalspoort voor demonen.

Volgens de mystici gebeurt er wat in de stilte. Foster spreekt b.v. over de herscheppende stilte en de omvormende kracht van de stilte. Het doel van "de beoefening van de stilte" is het ruimte maken voor het innerlijk spreken van God. Het doel van het stilzijn is dat we op een bepaalde wijze God kunnen zien en horen Dat er stemmen uit de onzichtbare wereld worden gehoord, dat er een blik in de onzichtbare wereld wordt geworpen.

Een tijd geleden vertelde een meisje, dat de basisbijbelstudie bezocht, de volgende belevenis. Ze was die zomer met een team "evangelische" christenen in Roemenië geweest. Geregeld werden met het team godsdienstige samenkomsten gehouden, aan het eind van elke samenkomst werd een oefening in stilte gehouden. Ieder werd op dat moment verzocht stil te zijn, de ogen dicht te doen, nergens aan denken, jezelf leeg te maken, en te verwachten dat God zou spreken in beelden, visioenen, directe godswoorden, etc. Als je zo'n boodschap ontving mocht je die uitspreken.

Hier probeerde men, buiten het geschreven woord van God om, boodschappen, ervaringen van God te ontvangen. De Geest gebruikt echter het woord (Efeze 6:17). Alles wat in een samenkomst wordt gedaan zoals de uitleg van de bijbel, het bidden, het zingen, een getuigenis geven, etc, wordt, als het goed is, gedaan onder leiding van Gods Geest. En als dat het geval is dan spreekt God de hele dienst door deze dingen heen. Je wordt bemoedigd, doorgrond, verkwikt, overtuigd, vermaand, aangespoord, je ontvangt leiding, inzicht, troost. Hele generaties van onze protestantse en evangelische voorouders hebben zo met God geleefd. Velen van hen met een krachtig geestelijk leven en een krachtige geestelijke bediening. Het woord van God, zeker als dat in de kracht en onder leiding van Gods Geest wordt uitgelegd en gepredikt, is levend en krachtig, het dringt door, het scheidt de gedachten (Hebr. 4:12). De woorden die de Here Jezus heeft gesproken, en die zijn vastgelegd in de bijbel, zijn geest en leven. "De Geest is het die leven maakt …. de woorden, die ik tot u gesproken heb zijn geest en zijn leven" (Johannes 6:63). Het woord van God is een voortdurend stromende bron van leven, kracht, wijsheid, inzicht.

Daar hebben de mystici echter niet genoeg aan, ze willen meer. Neem b.v. een valse lerares als Leanne Payne10, die ook in evangelische kringen veel gelezen wordt. Zij leert de christenen de techniek van, wat zij noemt, luisterend bidden. Ze gebruikt andere woorden maar het komt er op neer dat ze via meditatieve methoden leert de christenen te komen in een staat van contemplatie (trance). Er komt dan, volgens Payne, een stroom van beelden, visioenen en directe innerlijke godswoorden opgang. God leidt echter in de tijd van de gemeente, dat is de tijd waarin we nu leven, in de eerste plaats door de bijbel, door de innerlijke drang van zijn Geest op onze geest en door zijn besturing van de omstandigheden. (Voor een uitgebreide bespreking over de wijze waarop God zijn kinderen leidt, zie studie 8 van De praktijk van het christenleven I) Door het gebruik van mystieke technieken plugt men in op door demonen geïnspireerde pseudo-spiritualiteit en godservaringen. 11

Wat je ook steeds meer tegenkomt is dat men midden in een samenkomst een moment stilte neemt. De gedachte daarachter is dan dat je zo God gelegenheid geeft om tot alle aanwezigen een persoonlijk woord te spreken. Echter in een samenkomst, die onder leiding van Gods Geest en in de kracht van Gods Geest wordt gehouden, spreekt God voortdurend door alle onderdelen heen: woord, zang, gebeden. Door de normale evangelische en bijbelse onderdelen van de eredienst.

Waarom die aandrang om stilte, stilheid te zoeken? Als je daar voortdurend behoefte aan hebt dan lijkt me dat iets over jezelf en over de andere christenen, die daar individueel en collectief mee bezig zijn, te zeggen. Wat is er aan de hand als dit nodig is? Zijn de aanwezigen dan overspannen? Of moeten ze even bekomen van alle opgezweepte emotionaliteit die het gevolg is van b.v. het langdurig zingen van op de ziel gerichte juich- of zweefliederen? Of is er geen openheid voor God doordat men niet vervuld is met de Geest van God? Dat kan het gevolg zijn van zonde, het verwaarlozen van de persoonlijke omgang met God, etc. Het innerlijk oor is niet meer open zodat God hen niet meer persoonlijk kan aanspreken door de normale prediking, de gebeden, de liederen. Of wellicht is de kwaliteit van de liederen, de prediking, de gebeden, de getuigenissen zodanig dat God die niet kan gebruiken.

Wat zegt de bijbel over stilte, stil zijn? Voor het antwoord op die vraag, zie Bijlage D. van deze studie.

Is het onschuldig als er in de dienst worden opgeroepen om een moment stil te zijn zodat God tot je kan spreken? Nee, niet tegen de achtergrond van het in toenemende mate binnendringen van de mystiek in de evangelische wereld.