Wat is Lectio Divina?
De techniek van Lecitio Divina
is afkomstig uit de Rooms-katholieke Kerk.
Het is niet
eenvoudig om deze techniek te doorzien. De bedoeling van lectio
divina is dat je elke keer een persoonlijk woord van
de Heer krijgt en dat je zijn aanwezigheid gaat ervaren. De techniek is dus
bedoeld om je tot een ervaring te brengen. En hierin ligt de fout.
Wij moeten, ook in
onze omgang met het woord, geen ervaringen zoeken. Ware bijbelse spiritualiteit is gericht op geloof en
gehoorzaamheid. We overdenken het objectieve woord van God. Wat staat er, wat
betekent het, hoe kunnen we het toepassen. Rationeel. Dat doen we biddend en in
afhankelijkheid van de Heilige Geest. Want de Geest moet ons verstand openen
opdat wij de Schrift begrijpen. Als we zo met het woord bezig zijn dan kan Gods
Geest ons speciaal aanspreken door een woord of een gedachte. Maar dat is niet
het doel van het bijbellezen,
dat is een gevolg. Als je tijdens je normale bijbellezing niet regelmatig ervaart dat God je door
de objectieve tekst van de bijbel heen bemoedigt, ontdekt, waarschuwt, leidt,
troost en inzicht geeft dan is er iets mis met je geestelijk leven. (Zie o.a.
de studie over de vervulling met de
Heilige Geest en de punten 4, 5 en 6 van de
studie over “Geloof, gevoel, ervaring en mystiek”)
Bij Lectio Divina wordt de
gerichtheid op de objectieve betekenis van het woord veranderd in het zoeken en
verwachten van een speciale boodschap van God, gepaard met het ervaren van zijn
aanwezigheid. Zoals gezegd spreekt God ons inderdaad regelmatig persoonlijk aan
in onze omgang met het woord, maar via deze techniek probeert men het zelf te
bereiken. Het moet elke keer gebeuren, men heeft het gesystematiseerd, en zoals
uit de literatuur blijkt werkt het zelfs bij mensen, zoals rooms-katholieken,
die het bijbelse evangelie
niet geloven.
Lectio divina is weer
populair gemaakt door rooms-katholieke geestelijken. Hieronder volgt, van één
van hen, de beschrijving van de methode.
1.
Neem een
tekst uit de bijbel
2.
Ga
ontspannen zitten en laat jezelf tot rust komen. Sommige christenen
concentreren zich enkele momenten op hun adem, anderen citeren op rustige wijze
een geliefd "gebedswoord" of een geliefd "gebedszinnetje".
De praktijk van contemplatief gebed is een goede inleiding tot de lectio divina
3.
Keer je
nu naar de tekst en lees deze langzaam. Proef elk gedeelte van de tekst,
luister constant naar de zachte stille stem van een zin of een woord uit het
gedeelte dat zegt "ik ben voor jou voor vandaag"
4.
Neem
daarna het woord dat je gevonden hebt en laat het diep in je doordingen. Zie,
wat het in je doet. Geeft het de tijd, kijk wat het in je losmaakt, aan
emoties, gedachten, etc.
5.
Spreek
dan tot God. Of je woorden of beelden gebruikt is niet van belang. Geef God wat
je gevonden hebt in je hart toen je het woord tot je door liet dringen.
6.
Tenslotte. Rust
eenvoudig in Gods omhelzing.
Het doel van de lectio divina is dus niet het
verstaan en toepassen van de bijbel. Het doel is het
krijgen van een ervaring. Een persoonlijk woord, een ervaring van Gods liefde
of aanwezigheid. Ik wil nogmaals onderstrepen dat het
normaal is als God ons regelmatig aanspreekt door Zijn woord. Maar mijn
stelling is dat God ons aanspreekt door het woord als we het rationeel lezen.
(Als we het lezen om het te begrijpen en toe te passen.) En dat kan al of niet
met ervaringen gepaard gaan.
Het sleutelwoord is
gerichtheid. Bijbels is de gerichtheid op het objectieve woord om dat te
begrijpen, te geloven en toe te passen. En niet de gerichtheid op het krijgen
van een subjectief 'woordje'. Bijbels is de gerichtheid op geloof en
gehoorzaamheid en niet het zoeken van ervaringen.
Voor een bijbelstudie
over de verhouding tussen geloof, gevoel en ervaring, klik hier.
Een protestantse variant
Zelfs een
protestantse dominee van de Gereformeerde bond in de PKN,
Tramper, beveelt in een boek (Het woord in het midden - praktische
handreiking voor bijbelstudiegroepen ) de mystieke (ervaringsgerichte) techniek
van de lectio divina aan.
Het misleidende is
dat hij de lectio divina
zelf op een bepaalde manier invult die afwijkt van het gebruikelijke. Hij legt
er b.v.
nog wel de nadruk op dat we een tekst in zijn verband moeten lezen, ook tijdens
de lectio divina. De
gebruikelijke contemplatieve leraren maken daar niet zo'n
punt van. Maar toch gaat het ook bij Tramper om een
ervaring. "Het luisteren is daarom het tegenwoordig stellen van Christus,
in de Lectio Divina zoeken
we zijn Kracht en tegenwoordigheid in de tekst" (p. 24).
In het voorwoord
vertelt Tramper zelf over zijn koersverandering in de
richting van de mystiek. Het boek is voor het eerst in 1986 uitgegeven, daarna
is het herhaaldelijk herdrukt. De druk van het jaar 2005 is een geheel herziene
uitgave. Ik citeer: "Het accent is nu meer komen te liggen op het Luisterende leven en de weg van de
persoonlijke ontmoeting met de Schriften naar de gemeenschappelijke omgang met
het Woord … … De praktische aanwijzingen zijn niet veranderd, maar ze hebben
meer verankering gekregen in de Lectio Divina, de 'gewijde' lezing.
" (p. 9) Met andere woorden hij heeft de techniek van de Lectio Divina in het boek
ingebracht. Omdat hij de mystieke koers is opgegaan.
Hij gebruikt in het
boek allerlei uitdrukkingen uit het mystieke taaltje. De uitdrukking 'het
luisterende leven' is daar een voorbeeld van. We moeten "de levende Stem
in het woord gaan ontdekken".(p.15) Is de bijbel
dan niet het woord van God, de stem van God? Wordt de bijbel
pas het woord van God als ik er subjectief een stem in hoor? "Luisteren
met het hart" nog zo'n typische mystieke term. Lectio Divina is volgens hem
"lezen-met-het-hart" (p. 35)
Alhoewel hij zelf meestal net op of binnen de grens
blijft van het aanvaardbare citeert hij met instemming schrijvers die dat
absoluut niet doen. Hij voert b.v. Richard Foster aan als
deskundige (p.15). Foster is één van de grote motoren
achter de huidige contemplatieve golf. Hij gaat veel verder als Tramper zelf doet. Tramper
citeert, met positieve intentie uit het boek Celebration of Discipline van Foster. Ik heb een
vijftal meditatieoefeningen die Foster
in het boek geeft, besproken, klik
hier. Dit is de richting waar Tramper zijn lezers
opstuurt. Want die denken nu dat Foster in orde is.
Hij beveelt zijn boeken aan. Hij citeert ook uitgebreid als deskundige E. Bianchi. Een prior van een klooster. Iemand die het ware bijbelse evangelie niet aanvaard.
Overigens net als vele andere schrijvers die contemplatieve technieken
aanbevelen gebruikt hij de woestijnvaders als inspiratiebron.
Hij citeert op
positieve wijze katholieken als deskundigen in de diepere omgang met God.
Daarmee indirect aangevend dat hij hen als medegelovigen erkent. Dit ondanks
het feit dat ze in een vals sacramenteel
evangelie geloven.
Nog een citaat uit
het boek van Tramper: "Het kan helpen om op de
plaats van stilte een paar eenvoudige symbolen
op te hangen, zoals een kruis, doorntakken die herinneren aan het lijden van
Christus, of een icoon waardoor onze gedachten gericht worden op een heilsfeit:
Kerstfeest of Pasen. Een ontstoken kaars helpt ons te
herinneren aan het licht der wereld en onze roeping om licht der wereld te
zijn." (p. 17). Kruisen, iconen, doornentakken.
Een sfeertje bouwen, zeiden wij vroeger, als hippies.